“Als alles goed gaat moet je niet te snel dingen veranderen,” zei afgelopen najaar iemand op een studieclubbijeenkomst tegen me. Ik moet eerlijk bekennen, dat de gedachtengang hierachter me normaal gesproken ook wel aanspreekt. Het klinkt vrij logisch. Als het goed gaat ben je in het algemeen tevreden over de gang van zaken, over gerealiseerde doelstellingen en bereikte resultaten. En veranderingen zijn in zo’n situatie niet altijd verbeteringen.
Nadenken over alternatieven is nooit verkeerd
Toch is het nooit verkeerd om over alternatieven na te denken. In de eerste plaats leer je daardoor zelf denken in scenario’s en je leert breder te kijken. Vooral vooruit. Maar wat nog veel belangrijker is. Je kunt waarschijnlijk net een tandje sneller schakelen op het moment dat het nodig is. En een keer zul je toch iets moeten veranderen. Niet veranderen betekent stilstaan, terwijl een gezond bedrijf hoort te ontwikkelen.
Nu zijn er dingen waar je nauwelijks vat op lijkt te hebben. Zeker niet als individu. De coronacrisis waar we nu middenin zitten is zo’n voorbeeld. Die zag niemand aankomen, temeer daar we te maken hebben met een onzichtbare vijand. Aan de andere kant weten we dat dergelijke problemen ons kunnen treffen. Het is niet de eerste keer dat een epidemie ons treft. Het is in elk geval een duidelijk signaal dat we moeten proberen er ons beter tegen te wapenen.
Maar te vaak sluiten we de ogen weer voor problemen als alles weer onder controle is en het gewone leven weer zijn gangetje gaat. Tot je af en toe tegen dingen aanloopt, waarbij je denkt: ‘Verrek, dat had ik zo nog niet bekeken.’
Het water komt
Een tweetal voorbeeldjes waar ik zelf in de afgelopen tijd tegenaan liep. Ik ontving onlangs het boekje Het water komt, een weggevertje van de Postcodeloterij. Het boekje van Rutger Bregman is in principe niet meer dan een lange brief aan alle Nederlanders, die je in een half uurtje kan weglezen. Het is het verhaal van Johan van Veen, de vader van het Deltaplan. Eén van de grootste Nederlanders aller tijden, maar vrijwel niemand die hem kent. Ik ook niet, moet ik bekennen, tot ik dat half uurtje gelezen had.
Na dat half uurtje ga je overigens nog wel een half uurtje zitten nadenken. Het is dan ook zonder meer een boekje dat eigenlijk iedere Nederlander gelezen zou moeten hebben. En wat ie er vervolgens mee doet is verder aan hem of haar zelf. Mij heeft het wel verder aan het denken gezet over de gevolgen van klimaatverandering.
Ook het tweede voorbeeld waar ik tegenaan liep hangt overigens samen met dit onderwerp. Onderweg van een klant naar huis zag ik dat de voorjaars-werkzaamheden vlot op gang komen. En het is altijd genieten als je de bedrijvigheid in de velden weer ziet toenemen. Wat me echter meteen opviel was de absurde droogte waar we mee te maken hebben. Het stof dat vrijkwam bij de werkzaamheden werd voortgejaagd door een schrale wind en veroorzaakte als het ware een mist over het landschap.
Herstellende landbouw
Ook hierbij moest ik denken aan een boek wat ik in de afgelopen tijd gelezen heb. Ja, ik lees wat af. Het betreft het boek Herstellende landbouw van Mark Shepard. Dit lees je overigens niet in een half uurtje, maar ook hierbij moet ik zeggen dat de schrijvers je wel aan het denken weten te zetten.
Begrippen als verschraling van de bodem, klimaatverandering en duurzame landbouw komen voor mij in een heel ander daglicht te staan. Begrijp me goed: ik ben geen vegetariër en evenmin geobsedeerd door biologische landbouw. Maar dit boek beschrijft echt op een heel praktische wijze in een begrijpelijke taal met hier en daar een een vleugje humor hoe je ecosystemen en voedselproductie voor mens en dier kunt laten samengaan. Ook dit boek zou eigenlijk iedere akkerbouwer eens moeten doorlezen. Overigens niet alleen akkerbouwers, ook voor burgers kan dit een enorme bijdrage leveren aan het bewustzijn wat zij van ondernemers vragen door het afdwingen van goedkoop voedsel. En wat zij van de aarde vragen.
Niet te snel veranderen, maar wel op tijd schakelen
Ook voor dit boek geldt: doe ermee wat je wilt. Zetten we de regeninstallatie aan en is daarmee de droogte opgelost of moet er verdergaande veranderingen worden ingezet? We zien het volgend jaar wel weer. Het is nooit verkeerd om over veranderingen na te denken. Veranderen zijn niet altijd leuk, maar soms ontkom je er niet aan. Dus oogkleppen af, dat galoppeert een stuk veiliger. Niet te snel veranderen, maar wel op tijd schakelen en voorsorteren.
Als je erover nadenkt ben je in elk geval beter voorbereid en dan kun je niet zeggen dat je problemen niet zag aankomen. Bovendien heb je de juiste argumenten om mee te praten om zo de juiste beslissingen te nemen voor je bedrijf.
